ΣΤΟΧΑΣΜΟΣ – ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Τριαντάφυλλος Καρατράντος

Η πατροκτονία είναι ένα από τα πιο κλασικά αρχέτυπα που συναντά κανείς στο σύνολο σχεδόν των θρησκειών και των πολιτισμών, είναι ιδιαιτέρως έντονο στη δική μας μυθολογία, στην Ελληνική μυθολογία. Η πατροκτονία είναι συνδεδεμένη με την κοσμογονία και την μάχη για την επικράτηση των θεών, έτσι, στην Ελληνική εκδοχή ο Δίας σκοτώνει τον Κρόνο και στην Βαβυλωνιακή ο Ea σκοτώνει τον Apsu.

Η κληρονομιά του ιδρυτή είναι βαριά και ασήκωτη στο ΠΑΣΟΚ. Ο Ανδρέας Παπανδρέου δεν ήταν απλά ο ιδρυτής, δεν ήταν απλά ο ηγέτης, δεν ήταν απλά ο συνεκτικός κρίκος, ήταν το ίδιο το ΠΑΣΟΚ. Το ΠΑΣΟΚ δημιουργήθηκε από τον Ανδρέα στα μέτρα του, στη βάση της δική του πολιτικής προσωπικότητας και αντίληψης. Ήταν ένα τέλειο πολιτικό όχημα για έναν ασύμμετρο πολιτικό παίχτη όπως ο Ανδρέας Παπανδρέου.

Το ΠΑΣΟΚ σφράγισε μία εποχή, θα μπορούσαμε να πούμε ότι σφράγισε την ίδια τη Μεταπολίτευση. Δημιούργησε ένα διαφορετικό πολιτικό τρόπο έκφρασης, οργάνωσε γύρω του τον αποκλεισμένο Έλληνα όλων των στρωμάτων, τον μικρό.

Σήμερα όμως τα πράγματα έχουν αλλάξει. Συζητούσα τις προάλλες με έναν από τους ανθρώπους που οργανώθηκαν στο ΠΑΣΟΚ από το Δημοτικό σχολείο, αυτός ο άνθρωπος ξέρετε τι μου είπε; «Δεν έχει λογική πλέον να τρέχω, δεν με εμπνέουν τα βαρύγδουπα αντάρτικα συνθήματα, δεν με εμπνέει η λαϊκίστικη πολιτική του ρίσκου, ο Ανδρέας με έκανε μικρομεσαίο, έναν μεσοαστό που πλέον θέλω να αλλάξω το αυτοκίνητο που αγόρασα με ένα καλύτερο, να αυξήσω το μισθό μου και να συντηρήσω την οικογένεια μου».

Στον Κώστα δεν άρεσε ούτε η δήλωση του Γιώργου Παπανδρέου περί αντεξουσιαστών, θέλει τη σταθερότητα, θέλει έναν ηγέτη που να διαχειρίζεται, να έχει συλλογικά και τεχνοκρατικά χαρακτηριστικά.

Όμως υπάρχει και κάτι που έχει μείνει από τότε ίδιο. Είναι τα προβλήματα, προβλήματα εγγενή, δομικά, προβλήματα που είχαν μπει στο δρόμο της επίλυσης αλλά πισωγύρισαν από τις δύο ατυχείς διακυβερνήσεις της ΝΔ, το 1990 και το 2004.

Σήμερα, δεν μπορείς να στρέψεις κάπου το κεφάλι σου χωρίς να πάρει το μάτι σου μία αναφορά στο συντριπτικό εκλογικό αποτέλεσμα του 1981, το αποτέλεσμα της «Αλλαγής». Οι παραλληλισμοί με την πρόσφατη Οκτωβριανή νίκη του ΠΑΣΟΚ πολλοί. Άλλωστε, είναι χαρακτηριστικό του ΠΑΣΟΚ η συχνή αναφορά στον ηγέτη, στον ένα και μοναδικό, στην κεντρική πατρική φιγούρα. Δεν έπαψαν στιγμή να το θυμίζουν στον Κώστα Σημίτη, αλλά το ίδιο έκαναν και κάνουν και στο Γιώργο Παπανδρέου.

Όταν ο Παπανδρέου ήταν στην άδεια πλευρά του φεγγαριού του θύμιζαν τα επιτεύγματα του πατέρα του, όταν ο Παπανδρέου, όπως τώρα, είναι στη γεμάτη πλευρά του φεγγαριού, τον παραλληλίζουν με τον πατέρα του. Και τι δεν ακούσαμε για το πώς ως Ανδρέας ο Γιώργος πήρε τις εκλογές. Θυμάμαι σαν τώρα μία συζήτηση για το νικητήριο διάγγελμα του Γιώργου όπου αλλόφρονες οπαδοί έλεγαν, «το άκουσες; σαν να βγήκε ο Ανδρέας από μέσα του, είναι ίδια η φωνή του».

Είναι λογικό, ο Ανδρέας Παπανδρέου, όπως είπαμε και πριν, ήταν το ΠΑΣΟΚ, ήταν η πατριαρχική φιγούρα του ηγέτη που σφράγισε τη μοίρα του ΠΑΣΟΚ. Όποιος θέλει να αναφερθεί στο ΠΑΣΟΚ, όπως και σε κάθε πράγμα, θα ανατρέξει στις ρίζες του και αυτές δεν είναι άλλες από τον Ανδρέα Παπανδρέου, όσο και αν ο Κώστας Σημίτης δήλωνε συνιδρυτής το ΠΑΣΟΚ ήταν ο Ανδρέας.

Μετά τον Ανδρέα δεν μπορούμε να μιλάμε για ΠΑΣΟΚ με την κυτταρική του μορφή. Από τον Κώστα Σημίτη το ΠΑΣΟΚ άλλαξε, μεταμορφώθηκε σε ένα κόμμα της Ευρωπαϊκής Σοσιαλδημοκρατίας, ξέρω ότι πολλοί μπορούν να διαφωνήσουν με αυτή τη θέση, αλλά είναι η πραγματικότητα, ο Γιώργος Παπανδρέου μπορεί να έκανε μία ιδεολογική επιστροφή στις ρίζες του δημοκρατικού σοσιαλισμού, κυρίως στα πλαίσια της εσωκομματικής διαδικασίας, αλλά δεν παρέκλινε ποτέ από το μονοπάτι του σύγχρονου σοσιαλδημοκρατικού κόμματος, κάτι που απέδειξε και με τις επιλογές του στον σχηματισμό της Κυβέρνησης, αλλά και με τους άμεσους συνεργάτες του τόσα χρόνια.

Ένα καινούριο καθεστώς ανατέλλει όταν πεθαίνει ένα άλλο, αυτό μας διδάσκει η θεωρία των καθεστώτων, κάτι αντίστοιχο όμως ισχύει και με τα κόμματα. Ο 20^ος αιώνας ήταν ο αιώνας των πατροκεντρικών εξουσιών, κομμάτων , ηγετών και καθεστώτων. Ο 21^ος έφερε μία νέα λογική, έθεσε ένα τέλος σε αυτή την απολυταρχική συνταγή ηγεσίας με την πατροκτονία, μόνο όταν πεθάνει ο πατέρας- η κεντρική φιγούρα- μπορούμε να μιλήσουμε για νέο καθεστώς.

Έτσι, γίνεται και με το νέο ΠΑΣΟΚ, μόνο όταν η σκιά του Ανδρέα Παπανδρέου παύσει να βρίσκεται πάνω από το ΠΑΣΟΚ, θα μπορέσουμε να μιλήσουμε για το νέο ΠΑΣΟΚ, για κάτι άλλο. Για αυτό το άλλο που ζητούσαν και θέλουν να δουν οι πολίτες.

Ουσιαστικά την πατροκτονία, την πολιτική και ιδεολογική πατροκτονία, δεν χρειάζεται να την πραγματοποιήσει ο Γιώργος Παπανδρέου, την διετέλεσε ο Κώστας Σημίτης, άλλωστε οι εποχές άλλαξαν. Αυτοί που δεν είχαν αποδεχτεί την αλλαγή στο ΠΑΣΟΚ ήμασταν εμείς, εμείς δεν θελήσαμε ποτέ να φύγουμε από το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου, όχι από τις αρχές όπως εύκολα μπορεί να σπεύσει κάποιος να με κατηγορήσει, αλλά από τις πρακτικές, από το μοντέλο εξουσίας και παραγωγής πολιτικής. Για τα μέλη του ΠΑΣΟΚ ο Ανδρέας Παπανδρέου δεν πέθανε ποτέ, άλλωστε όλοι ήθελαν το άγρυπνο βλέμμα του πάνω από τον «κεντρώο» Κώστα Σημίτη.

Φέρτε στο μυαλό σας τον Γιώργο Παπανδρέου πάνω στην εξέδρα μπροστά στην Ιπποκράτους το βράδυ της νίκης. Την ώρα που ο ηγέτης απευθύνεται στο λαό του ως ο απόλυτος θριαμβευτής, αυτός του φωνάζει «Ανδρέα, ζεις εσύ μας οδηγείς». Τι κάνει όμως ο ηγέτης; Για πρώτη φορά σε αυτό το σύνθημα δεν απαντά στον κόσμο μας οδηγεί ο Ανδρέας, αλλά διακριτικά κόβει μία και καλή τον ομφάλιο λώρο και απαντά: «μας οδηγούν οι αρχές μας».

Είναι η πιο βελούδινη δήλωση πατροκτονίας, πολιτικής πατροκτονίας. Τι ήθελε να πει ο Γιώργος; ότι θα κυβερνήσει ως Γιώργος Παπανδρέου, στην εποχή που χρειάζεται έναν Γιώργο Παπανδρέου και όχι έναν Ανδρέα. Ο Γιώργος Παπανδρέου τελεί όμως μία διπλή πατροκτονία, στα πρότυπα της ΕΣΣΔ, αφήνει τον μεγάλο ηγέτη Ανδρέα, όπως το Λένιν στην κοινή θέα, και στέλνει τον Σημίτη, όπως το Στάλιν στις μικρές σελίδες της ιστορίας. Η εποχή του Γιώργου έχει αρχίσει, αλήθεια εμείς γιατί νοσταλγούμε άμεσα ή έμμεσα τον Ανδρέα, και δεν τον ενθυμούμαστε με δόξα και τιμή;